لوله کشي و خدمات تخصصي بيمارستاني

از سيستم گازهاي طبي تا سيستم گرمايش و سرمايش بيمارستان را تقديم ميکنيم

• نظارت بر امور تاسیسات حرارتی و تهویه مطبوع
• کنترل و بازرسی کلیه دستگاههای حرارتی و برودتی
• بازرسی و کنترل لوله‌کشی قسمت‌ها
• کنترل و بازرسی شیرهای آب، شیر فلکه‌ها و ... و برطرف نمودن عیوب آنها
• کنترل و بازرسی کلیه تابلوهای برق فشار ضعیف و قوی
• رویت نمودن دفتر گزارش مورتورخانه و همچنین نظارت بر چک لیست‌ها

 

انواع سیستم های تاسیسات و تهویه در بیمارستان

اجزاء اصلی تاسیسات تهویه مطبوع بیمارستانی عبارتند از:
میزان تهویه: مقدار و کیفیت هوای بیرون که به داخل بیمارستان وارد می شود.
جهت جریان هوا: جهت کلی جریان هوا در بیمارستان است که باید از بخش های تمیز به سمت بخش های آلوده باشد.
انتشار هوا یا الگوی جریان هوا: هوای بیرون باید به طریق موثر وارد هر بخش از بیمارستان گردیده و آلاینده های تولید شده در هر بخش بیمارستان به نحو موثری خارج گردند.

تهویه طبیعی

نیروهای طبیعی (به عنوان مثال باد و نیروی شناوری حرارتی به علت اختلاف چگالی هوای داخل و بیرون) هوای بیرون را از طریق پنجره ها، درب ها، نورگیرها و هواکش ها به داخل ساختمان و همچنین هوای داخل را به خارج ساختمان بیمارستان هدایت می نمایند.

میزان استفاده از تهویه طبیعی در بیمارستان به آب و هوا، نقشه ساختمان و رفتار اشخاص ساکن در بیمارستان بستگی دارد. شکل 2، روش های مختلف تهویه طبیعی و شکل 3، نحوه جانمایی اتاق ها برای استفاده از حداکثر تهویه طبیعی در بیمارستان را نشان می دهند. بیشترین تهویه طبیعی در زمانی که پنجره ها در 2 طرف اتاق باز باشند فراهم می گردد. مشکل اصلی تهویه طبیعی بستن پنجره ها در زمان شب و هوای سرد توسط همراهان بیماران می باشد. استفاده از انواع فن های اختلاط از جمله سقفی یا اگزوز فن های تعبیه شده در پنجره ها فقط در زمان تاٌمین میزان کافی هوای بیرون مجاز است چون در غیر این صورت باعث انتشار بیشتر آلاینده های هوا در اتاق بیمار می گردند.

تهویه طبیعی در بیمارستان می تواند از طریق استفاده از پنجره ها در 2 طرف اتاق و یا تعبیه یک کانال بزرگ در بین 2 بخش باشد. در صورت استفاده از تهویه طبیعی برای اتاق های بیمارستان، جانمایی اتاق ها باید مانند شکل 3 باشد. مطابق این شکل جانمایی اتاق ها و تخت بیمار به گونه ای است که هوا از یک سمت وارد و از سمت دیگر خارج می شود و خروجی هوا نباید به گونه ای تعبیه شود که هوای آلوده که از روی یک بیمار مبتلا به عفونت هوابرد مانند سل عبور کرده است به سایر بخش ها منتقل و یا جهت حرکت هوا به گونه ای نباشد که این هوای عبوری تخت های مجاور را نیز در معرض عفونت های هوابرد قرار دهد بلکه باید به طور مستقیم به خارج اتاق هدایت گردد.

تهویه مکانیکی

تهویه مکانیکی معمولاً از طریق تاسیسات فن ها ایجاد می شود. فن ها می توانند به طور مستقیم در پنجره ها یا دیوار ها، یا کانال هوا یا خروج هوا از اتاق نصب گردند. تهویه مکانیکی می تواند به طور کامل کنترل شده و با سیستم های تهویه مطبوع و فیلتراسیون ترکیب شود که در ادامه آورده شده است.

نوع سیستم تهویه مکانیکی مورد استفاده بستگی به آب و هوا دارد. در آب و هوای گرم و مرطوب نفوذ هوا باید به حداقل رسیده و همچنین تقطیر را کاهش داد. در این وضعیت سیستم تهویه مکانیکی فشار مثبت معمولا استفاده می گردد. در مقابل در اقلیم های سرد برای کاهش تقطیر باید خروج هوا از ساختمان به حداقل برسد، در این وضعیت باید تهویه با فشار منفی استفاده گردد. برای اتاق های محل تولید آلاینده مانند حمام، توالت یا آشپزخانه اغلب از تهویه با فشار منفی استفاده می گردد. در اتاق ایزوله تنفسی مورد استفاده برای کنترل عفونت هوابرد در بیمارستان باید حداقل فشار منفی 5/2 پاسکال نسبت به راهرو حفظ گردد.

تهویه ترکیبی

در تهویه ترکیبی (مرکب) جهت تأمین میزان جریان هوای مورد نیاز از تهویه طبیعی همراه با تهویه مکانیکی (فن) استفاده می گردد. شماتیک انواع روش های تهویه ترکیبی مورد استفاده در بیمارستان در شکل ۴ آورده شده است. در زمانی که تهویه طبیعی به تنهایی مناسب نیست، می توان از هواکش ها (فن) با قدرت مناسب برای افزایش میزان تهویه در اتاق ها استفاده گردد.این فن ها باید به گونه ای نصب گردند که هوای اتاق به طور مستقیم از طریق دیوار یا سقف به محیط بیرون تخلیه گردد. تعداد و اندازه این هواکش ها به میزان تهویه مورد نظر بستگی دارد و باید قبل از استفاده از قدرت آن اطمینان حاصل شود.

استفاده از هواکش ها در تهویه ترکیبی مشکلاتی مانند محل نصب (بخصوص برای هواکش های بزرگ)، صدا (به ویژه برای هواکش های با قدرت بالا) کاهش یا افزایش دما در اتاق و نیاز به منبع برق دائمی می باشد. که در صورت اختلال در دمای اتاق می توان از سیستم های تاسیسات سرمایشی و گرمایشی تکی و پنکه های سقفی با رعایت نکات لازم استفاده نمود.
 

تهویه مطبوع

تهویه مطبوع یکی از انواع روش های تهویه مکانیکی است که اجزاء اصلی آن سیستم تاسیسات گرمایشی، سیستم  تاسیسات سرمایشی و تخلیه هوا می باشد. سیستم تهویه مطبوع چهار عامل دما، رطوبت، سرعت و پاکی هوا را به طور همزمان کنترل می نماید. از جمله اهداف پالایش هوا تاٌمین رفاه کلی افراد ساکن در یک مکان از جمله بیمارستان و همچنین از بین بردن باکتری های موجود در هوا از جمله اتاق عمل جهت جلوگیری از عفونت های بعد از عمل می باشد.

اصول پایه و بهره برداری از سیستم های تهویه مطبوع

سیستم های تهویه مطبوع در مراکز بهداشتی درمانی با اهداف زیر طراحی می شوند:

نگهداری دما و رطوبت هوا در سطح مطلوب برای پرسنل، بیماران و ملاقات کنندگان
کنترل بو
حذف هوای آلوده شده
فراهم نمودن هوای مورد نیاز برای محافظت کارمندان و بیماران مستعد به پاتوژن های بیماری زا منتقله از هوا در بیمارستان
کاهش خطر انتقال پاتوژن های بیماری زای منتقله از طریق هوا از بیماران آلوده به سایر افراد مستعد.
یک سیستم تهویه مطبوع شامل یک ورودی و خروجی؛ فیلتر ها؛ فرایندها یا مکانیسم های اصلاح رطوبت (کنترل رطوبت در تابستان، حذف رطوبت در زمستان)؛ تجهیزات و تاسیسات سرمایش و گرمایش؛ فن، اگزوز هوای خروجی؛ کانال و دیفیوزر برای توزیع مناسب هوا می باشد.

کاهش عملکرد تجهیزات تهویه مطبوع از جمله عدم کارایی فیلتر، عایق نامناسب و نگهداری ضعیف باعث افزایش انتشار عفونت های منتقله از هوا در بیمارستان می گردد.

سیستم تهویه مطبوع مرکزی

هوای وارد شده به سیستم توزیع پس از تنظیم دما و رطوبت از مجموعه ای فیلتر ها برای پاکسازی بیشتر عبور داده شده و در بخش های مختلف توزیع می شود، سپس از طریق کانال مجزا به سیستم تهویه مطبوع برگشت داده می شود .

در بیمارستان هوا از مکان هایی نظیر توالت معمولاً به طور مستقیم و از طریق کانال مجزا به اتمسفربیرونی باید هدایت گردد. در بخش هایی از بیمارستان که بیماران مبتلا به سل در آن بستری می باشند در صورت امکان باید هوای داخل بخش یا اتاق به بیرون منتقل و یا قبل از باز چرخش در بخش حتماً از فیلتر هپا عبور داده شود.

از سیستم پرتو ماوراء بنفش می توان به عنوان یک روش جانبی برای پاکسازی هوا در بیمارستان استفاده نمود اما نمی توان از آن به عنوان جایگزین فیلتراسیون هپا استفاده نمود.

طراحی سیستم های تهویه مطبوع در بیمارستان ها باید بر اساس پارامترهایی نظیر تنظیم درجه حرارت، تنظیم رطوبت، تنظیم فشار (جدا سازی فضاها از یکدیگر)، فیلتراسیون هوا، چرخش هوا در اتاق و یا تخلیه هوا به هوای بیرون باشد. سیستم های مختلف تهویه مطبوع عبارتند از:

۱-تهویه مطبوع منطقه ای

بهترین نوع تهویه مطبوع آن است که بتوان دما و رطوبت هر محل را به طور مستقل کنترل و تنظیم نمود و در بیمارستان ها که هر بخش آن با توجه به بیماران بستری و نوع بیماران و یا اتاق عمل و اتاق ایزوله شرایط هوایی مخصوصی را لازم دارد و نمی توان از یک مرکز، عمل تهویه را انجام داد، باید از تهویه مطبوع منطقه ای استفاده نمود. به طور کلی تهویه مطبوع منطقه ای دارای 2 نوع سیستم می باشد:

۱-۱- سیستم فن کویل با توزیع هوای تازه مرکزی

سیستم پیشنهادی جهت تاسیسات سرمایش و گرمایش در اتاق های بستری، درمانگاه، اتاق پزشکان و پرستاران و اتاق های اداری بیمارستان استفاده از سیستم فن کویل با توزیع هوای تازه مرکزی است. در این سیستم بار سرمایی و گرمایی توسط فن کویل جبران می شود و هوای مورد نیاز برای هر فضا را توسط یک دستگاه هواساز مرکزی تهیه و توسط شبکه کانال کشی به داخل اتاق ها توزیع می شود. به عبارت دیگر چون هوای تازه توسط هواساز جداگانه تاٌمین می شود در نتیجه می توان این هوا را از لحاظ دما و رطوبت و تمیزی کاملاً کنترل کرد. معمولاً هوای تازه را از روی فیلتر های هپا عبور داده و به شرایط هوای داخل اتاق می رسانند. بزرگ ترین مزیت این سیستم کنترل موضعی دمای اتاق توسط ترموستات است. ارتباط ترموستات با موتور فن کویل که به آن فرمان روشن و خاموش می دهد و هم چنین میزان هوای تازه که ایجاد فشار مثبت می کند باید قابل کنترل باشد.

شایان ذکر است در این سیستم بایستی برای هر اتاق از فن کویل سقفی که در بالای درب ورودی نصب می شود استفاده نمود، مزیت استفاده از فن کویل سقفی این است که اولا از دسترس به دور است و ثانیاً فضای داخل اتاق را اشغال نمی کند. کانال هوای تازه نیز یا مستقیم هوا را به داخل اتاق می رساند و یا به فضای هوابندی شده پشت فن کویل ختم می شود. استفاده از این سیستم در طبقاتی که عایق حرارت کفی نداشته باشد چندان مناسب نیست.

۲-۱-سیستم هوا رسان چند منطقه ای

سیستم پیشنهادی جهت تاسیسات سرمایش و گرمایش اتاق های عمل و احیاء اتاق های زایمان و جراحی در بیمارستان استفاده از هوا رسان چند منطقه ای است، اصولاً استفاده از هوا رسان های چند منطقه ای برای فضاهایی در بیمارستان پیشنهاد می گردد، که دما و رطوبت نسبی فضاهای مجاور یکسان نباشد به عبارت دیگر بخواهیم دما و درصد حذف رطوبت نسبی هر اتاق به طور جداگانه قابل کنترل و تنظیم باشد. با توجه به این که اتاق های عمل باید با صد در صد هوای تازه کار کنند هوا سازهای اتاق عمل باید دارای یک دمپر (وسیله ای برای کنترل جریان هوا) هوای برگشت نباشد و فقط دارای یک ورودی جهت هوای تازه باشد. در هواسازی چند منطقه ای معمولاً دو کویل سرد و گرم به طور موازی استفاده می گردد.

   طرز عمل هواساز چند منطقه ای در بیمارستان بدین صورت است که به طور مثال در تابستان هوای بیرون وارد هواساز می گردد این هوا از دو مسیر مجزا یکی از روی کویل سرد عبور کرده و سرد می شود و مسیر دوم از روی کویل گرم که معمولاً در تابستان ها خاموش است عبور کرده و در واقع بدون تغییر به انتهای هواساز می رسد. در انتها محل خروج این دو هوا توسط دو دامپر مجزا یکی برای هوای سرد و دیگری برای هوای گرم مخلوط می گرددو توسط یک شبکه کانال کشی مجزا و جدا گانه به طرف فضای مورد نظر هدایت می شود. کنترل دمای اتاق توسط ترموستات انجام می شود و در صورت نیاز به کنترل دما در داخل فضا ترموستات به دمپرهای مربوطه فرمان می دهد که به چه نسبت باز و بسته شوند تا دمای اتاق تنظیم گردد.

برای گرمایش و سرمایش فضا هایی مانند آمفی تئاتر و کتاب خانه و سالن های غذا خوری بیمارستان نیز می توان از هواساز یک منطقه ای که دارای دمپر هوای برگشت نیز باشد، استفاده نمود.

۲-تهویه با واحدهای محلی (موضعی)

۱-۲- فن کویل

 در این سیستم سیال گرم و سرد مانند آب به وسیله شبکه لوله کشی، حرارت و سرمای لازم را از مرکز به دستگاهی به نام واحد تهویه محلی می رساند. این واحد از کویل حرارتی یا برودتی و ونتیلاتور در داخل یک جعبه تشکیل شده که هوای تازه و یا قسمتی از هوای برگشتی اتاق را گرفته از فیلتر گذرانده و پس از عبور از کویل حرارتی و یا برودتی وارد اتاق می نمایند. معمولاً این واحدها با شیرهای حرارتی خودکار با سرعت های مختلف ونتیلاتور تنظیم می گردند.

اغلب این واحدها را در زیر پنجره قرار می دهند که بتوان از هوای تازه خارج هم استفاده نمود. نکته قابل توجه این است که در فن کویل کنترل نسبی رطوبت نسبی هوا امکان پذیر نمی باشد. موارد مصرف این سیستم ها بیشتر برای ساختمان هایی است که هوای هر یک از اتاق ها و محل ها را بخواهند به طور مستقل کنترل یا متوقف نمایند. مانند بخش اداری بیمارستان که با توقف دستگاه ها در مواقع خارج از ساعت اداری بار کلی سیستم پایین آورده شده و مقرون به صرفه باشد. هم چنین در ساختمان های قدیمی نظیر بیمارستان هایی که در سال های گذشته ساخته شده است و یا ساختمان هایی که امکان نصب کانال های قطور در آن ها نباشد از این سیستم استفاده می شود. با توجه به این که ممکن است اسپور قارچ ها و باکتری ها بر روی سطح کویل آن به رویشی تبدیل شود استفاده از فن کویل به منظور تاسیسات و تهویه بیمارستان باید با احتیاط لازم باشد.

    

پارامترهای مؤثر بر کارایی تاسیسات تهویه مطبوع

- دما

سیستم های تهویه مطبوع در بیمارستان ها و مراکز بهداشتی و درمانی دارای یک یا 2 کانال هستند. در سیستم های تک کاناله هوای خنک شده باید با دمای 8/12 درجه سانتی گراد در تمام ساختمان توزیع و از یک ترموستات در انتهای کانال برای تنظیم دمای مورد نیاز با توجه به بخش استفاده گردد.

در سیستم های 2 کاناله باید یک کانال برای جریان هوای سرد و یک کانال برای جریان هوای گرم استفاده گردد. این دو کانال قبل از هر اتاق با یکدیگر مخلوط و دمای مناسب را با توجه به بخش بیمارستان فراهم می نمایند. استاندارد دما که به صورت یک عدد و یا رنج مطلوب ارائه شده است بستگی به بخش های بیمارستان متفاوت می باشد (جدول 3). دمای هوا برای اتاق عمل، آندوسکوپی و اتاق کار تمیز باید 20 الی 23 درجه سانتی گراد باشد.


- رطوبت

برای بیشتر بخش های مراکز بهداشتی و درمانی برای آسایش، رطوبت نسبی 30 الی 60 درصد پیشنهاد می گردد. از چهار روش اندازه گیری رطوبت نسبی، رطوبت ویژه، نقطه شبنم و فشار بخار برای تعیین رطوبت در بیمارستان استفاده می گردد. که معمول ترین روش مورد استفاده اندازه گیری رطوبت نسبی در بیمارستان می باشد.

رطوبت نسبی بالاتر از 60 درصد علاوه بر ایجاد عدم آسایش (راحتی) ممکن است باعث افزایش رشد قارچ ها در بیمارستان گردد. استفاده از آب برای شستشوی سطوح از طریق ایجاد اسپری باعث افزایش رطوبت هوای عبوری از فیلتر می گردد.

استفاده از رطوبت سازهای مخزنی در بیمارستان و مراکز بهداشتی درمانی مجاز نمی باشد. هم چنین استفاده از مرطوب سازهایی که ایجاد میست می نمایند نیز به علت امکان ایجاد آئروسل های حاوی میکروارگانیسم ها و آلرژی زا بودن مجاز نمی باشد.

- تعویض هوا

مؤثرترین روش برای کنترل آلاینده های هوا (میکروارگانیسم ها، گرد و غبار، مواد شیمیایی و دود) در منبع، تهیه هوای تمیز می باشد. روش مؤثر دیگر برای کنترل آلودگی هوای داخل از طریق تهویه می باشد. میزان تهویه برای مراکز بهداشتی درمانی توسط تعداد تعویض هوای اتاق بیان می گردد. جهت حذف بهینه ذرات از هوای موجود در فضا، تعداد تعویض هوای اتاق باید بین 12 الی 15 بار در ساعت طراحی گردد. حداقل تعداد تعویض هوا در بخش های مختلف بیمارستان در جدول 9 آورده شده است.

بیمارستان ها و مراکز بهداشتی و درمانی به طور معمول از هوای بازچرخش داده شده استفاده می نمایند. در واقع از طریق فن ها هم فشار مثبت کافی برای حرکت باد در کانال های ساختمان و هم فشار منفی کافی برای تخلیه هوا از فضای تهویه شده و برگشت هوا به خروجی ایجاد می گردد. البته با توجه به تجمع آلاینده ها در جریان باز چرخش شده در فضا، باید بخشی از هوای آلوده به بیرون تخلیه و هوای تازه جایگزین آن گردد. که نحوه توزیع جریان هوا در فضای اشغال شده خارج از بحث می باشد.

بیمارستان های فاقد سیستم تاسیسات و تهویه مرکزی اغلب از فن کوئل به عنوان تنها منبع تهویه اتاق ها استفاده می نمایند. راهنمایی انجمن تاسیسات سرمایشی و گرمایشی آمریکا برای سیستم های جدید نصب شده، استفاده از دستگاه های فن کوئل دیواری با فیلترهای دائمی یا قابل تعویض با حداقل راندمان 68 درصد می باشد. این دستگاه ها ممکن است فقط برای بازچرخش هوا استفاده گردند.

هوای بیرونی مورد نیاز باید توسط یک سیستم جداگانه با فیلتراسیون مناسب با حداقل ۲ تعویض  هوای بیرون در اتاقهای بیماران تهیه گردد. اگر اتاق مریض فقط با یک فن کویل دیواری تجهیز شده نباید اتاق به عنوان ایزوله تنفسی در بیمارستان استفاده گردد.

سیستم های تهویه غیرمرکزی دارای مشکلاتی از جمله نگهداری نامناسب فیلتر می باشند. در بیمارستان ها باید فیلترهای دستگاه ها به صورت نامنظم در حالی که مریض ها خارج از اتاق باشند، تمیز یا جایگزین گردد.

سیستم های تهویه جریان هوای لامینار برای حرکت هوا در یک مسیر منفرد به صورت افقی یا عمودی طراحی می شوند، که انتقال هوا با سرعت 5/0 متر بر ثانیه در این سیستم به حداقل نمودن زمان برای تکثیر میکروارگانیسم ها کمک می نماید. سیستم های جریان هوای لامینار در اتاق های ایزوله محیطی مراکز بهداشتی درمانی جهت کمک به کاهش خطر عفونت های منتقله از هوا (نظیر آسپرژیلوزیس) به کار می روند ، البته اطلاعات معتبری که اثبات نماید مریض بستری شده در اتاق های ایزوله محیطی باید الزاماً از جریان هوای لامینار استفاده نماید، وجود ندارد. با توجه به هزینه بالا و عدم وجود داده های کافی برای کاهش عفونت های منتقله از هوا توسط اتاق های با جریان هوای لامینار، استفاده از آن در اتاق های ایزوله محیطی بیمارستان توصیه نمی گردد.

- فشار

فشارهای مثبت و منفی اشاره به اختلاف فشار بین 2 فضای مجاور دارد (به عنوان مثال اتاق و راهرو). اتاق های ایزوله تنفسی در بیمارستان باید دارای فشار منفی باشند تا میکروارگانیسم های منتقله از هوا در اتاق وارد راهرو نگردد. اتاق های ایزوله محیطی در بیمارستان باید دارای فشار مثبت بوده و از ورود پاتوژن های منتقله از هوا در فضاهای مجاور یا راهروها به داخل اتاق و آلوده شدن فضای اتاق برای بیماران بستری شده در این اتاق ها جلوگیری نماید. استفاده از درب های ورودی که به وسیله اهرم  خوکار باز و بسته می شوند در هر دو نوع اتاق فشار مثبت و منفی الزامی است.

مراکز بهداشتی و درمانی قدیمی تر اتاق های با فشار متغیر دارند، که استفاده از این اتاق ها در ساختمان های جدید و بیمارستان های بازسازی شده مجاز نمی باشد. استفاده از این اتاق ها در مراکز قدیمی نیز به علت عدم امکان تنظیم صحیح اختلاف فشار به خصوص فشار منفی چندان مطلوب نبوده و باید با اتاق های استاندارد جایگزین گردند. هر دو اتاق با فشار مثبت و منفی باید طبق مشخصات مهندسی جدول 4 نگهداری شوند.

گازهای طبی

در بخشهای بستری برای بیماران معمولا گاز اکسیژن و خروجی خلاء مورد نیاز است . ممکن است در مواردی خروجی هوای فشرده با گاز طبی دیگر نیز لازم شود.

در آزمایشگاه تحقیقاتی این بخشها در بیمارستان آموزشی اکسیژن و هوای فشرده مورد نیاز است.در بیمارستانهای ناحیه ای کوچک به خصوص در نقاط دور از مراکز استانها ممکن است تامین گاز طبی مورد نیاز بیماران در اتاقهای بستری با انتقال کپسول گاز صورت گیرد. این روش احتمال خطر را افزایش می دهد:

انتقال و آورد و برد این کپسولها در راهروها و در داخل بخشها خطر سقوط ٬ تصادم و احیانا انفجار را با خود دارد.
در صورتی که انتقال کپسول گاز اجتناب ناپذیر باشد حمل و نقل کپسول باید در ترولیهای مخصوص که کپسول در داخل آن به طور اطمینان بخش مهار شده است صورت گیرد.
مناسبترین سیستم برای رساندن گازهای طبی مورد نیاز بیماران به بخشهای بستری در همه سطوح بیمارستانها توزیع مرکزی گازهای طبی است. در صورت انتخاب این سیستم نقاط خطر عبارتند از:

خروجیهای گاز
لوله کشی گاز
جعبه های شیرهای قطع و وصل
خروجیها حساسترین و خطرناک ترین جزء از سیستم توزیع مرکزی گازهای طبی در هر بخش بستری است. برای پیش گیری از خطرهای ناشی از خروجیها رعایت استانداردهای ایمنی در ساخت خروجیها الزامی است. آزمایش خروجیها باید از طرف موسسات بهداشتی مسئول گواهی کنترل کیفیت و ایمنی داشته باشد و در آن خطرات زیر به طور اطمینان بخش پیشگیری شده باشد:

نشت گاز از خروجی چه در زمان استفاده و چه در زمان بسته بودن
ساخت خروجیها برای گازهای مختلف باید طوری باشد که هر گونه اشتباه غیر ممکن شود و نتوان به جای یک خروجی مورد نظر از خروجی دیگری استفاده کرد.
گاز اکسیژن ایجاد اشتعال را تسریع می کند و در مجاورت روغن و چربی خطر انفجار دارد. بنابراین از آلوده شدن خروجیها به روغن و چربی خودداری شود.
خطرهای لوله کشی گاز بیشتر ناشی از نشت گاز از اتصال لوله و فیتینگ و نیز احتمال آلوده بودن لوله ها به روغن و چربی است. به این منظور پیش بینیهای زیر الزامی است:

لوله های مسی که برای انتقال گاز بکار می رود پیش از مصرف چربی زدایی شود.
لوله های مسی از زمان تحویل از طرف فروشنده تا زمان نصب از بسته بندی کارخانه خارج نشود.
اتصال لوله به لوله یا لوله به فیتینگ از نوع اتصال لحیمی موئینگی باشد
لوله کشی پیش از بهره برداری از نظر نشت آزمایش و گواهی شود.
جعبه شیرهای گاز بخش در محلی قرار گیرد که از ایستگاه پرستاری بخش قابل مشاهده باشد. در ساخت و نصب جعبه شیر گاز نکات زیر رعایت شود:

انتخاب شیر طبق استاندارد و از نوعی باشد که در حالت بستن صد در صد گاز بند باشد
اتصال شیر به لوله های مسی از نوع اتصال لحیمی موئینگی باشد.
جعبه و شیرهای آن گواهی آزمایش و کنترل کیفیت داشته باشد.
پس از نصب و اتصال شیرها به لوله کشی آزمایش نشت صورت گیرد.
طرحی تاسیسات گرمایی تهویه و تهویه مطبوع

طراحی تاسیسات گرمایی تهویه و تهویه مطبوع برای فضاهای داخلی بخشهای بستری باید با رعایت عوامل تاثیرگذار در تامین شرایط آسایش بیماران و کارکنان و نیز بهداشت محیط از جمله موارد مهم زیر صورت گیرد:

موقعیت اجتماعی و اقتصادی محل احداث بیمارستان
اقلیم محل احداث بیمارستان
موقعیت اجتماعی و اقتصادی محل احداث بیمارستان و سطح امکانات فنی و تکنولوژی آن و نیز مهارت فنی نیروی انسانی قابل دسترسی در محل در انتخاب سیستم ها و اجزای انها به دلایل زیر اهمیت دارد:

فراهم آوردن دستگاهها و سیستمهای مورد نیاز و نصب و راه اندازی تا مرحله  تحویل و بهره برداری با امکانات محلی ممکن باشد.
فراهم آوردن اجزاء و قطعات سیستم و نیروی انسانی ماهر در دوره راهبردی و بهره برداری و نگهداری برای تعمیر و تعویض اجزای از کار افتاده در محل ممکن باشد.
به این منظور در این مقاله این تاسیسات در چهار سطح بیمارستان مورد توجه قرار می گیرد که شامل بیمارستانهای ناحیه ای ٬ منقطه ای و بیمارستانهای قطبی و کشوری است. آشکار است که نه تنها معماری بلکه همه رشته های دیگر طراحی از جمله تاسیسات گرمایی٬ تعویض هوا و تهویه مطبوع نمی تواند در این مناطق یکسان باشد و از بیمارستانهای ناحیه ای به سمت بیمارستانهای قطبی و کشوری انتخاب سیستمها و دستگاهها از ساده ( با سهولت نگهداری و راهبری) به سمت سیستمها و دستگاههای پیچیده تر( با سطح بالاتری از امکانات راهبری و نگهداری) خواهد بود.

اقلیم احداث بیمارستان هم در انتخاب سیستم و محاسبات ظرفیت آن از جمله در بخشهای بستری اثر قطعی دارد. شرایط آب و هوای و اقلیم نقاط مختلف بسیار متفاوت است.

عمده ترین و مهمترین این اقلیمها شامل انواع زیر است:

معتدل
معتدل و بارانی
سرد و کوهستانی
گرم و خشک و بیابانی
گرم و مرطوب
آشکار است که  به خصوص طراحی تاسیسات گرمایی٬ تعویض هوا و تهویه مطبوع نمی تواند در این اقلیمهای به شدت متفاوت یکسان باشد و در طراحی سیستم ٬ محاسبات ظرفیت و نوع مصالح باید شرایط اقلیم مورد نظر به دقت مورد توجه قرار گیرد.

 

شرایط هوای خارج

در محاسبات تاسیسات گرمایی٬ تعویض هوا و تهویه مطبوع بخشهای بستری به شرایط هوای محل احداث بیمارستان ضرورت دارد. در این محاسبات انتخاب نقاط حداکثر مطلق (در تابستان) و حداقل مطلق (در زمستان) منطقی نیست . زیرا تعداد ساعت هایی که در سال دمای هوا به این ارقام می رسد کم است و موجب بزرگ شدن غیر لازم دستگاهها و افزایش غیر اقتصادی هزینه خواهد شد. در جداول موجود در کتابهای تاسیسات شرایط طراحی برای بسیاری از شهرهای کشور موجود می باشد.

شرایط هوای داخل

شرایط هوای داخلی بخشهای بستری برای هر یک از فضاها به عنوان راهنمای طراحی به ترتیب زیر پیشنهاد شده است:

دمای خشک
رطوبت نسبی
تعویض هوا
فشارهای نسبی
تصفیه هوا
سطح صدای نامطلوب
بار روشنایی
شرایطی که در این جداول آمده از استانداردهای پیشنهاد شده برای بناهای درمانی در کشورهای پیشرفته صنعتی گرفته شده و نباید به عنوان مقررات الزامی تلقی شود. آشکار است که شرایط فضاهای داخلی در بناهای درمانی از جمله بخشهای بستری بیمارستانها باید با توجه به اقلیم محل ساختمان و نیز موقعیت اجتماعی و اقتصادی آن از جمله سطح ظرفیت بیمارستان ٬ انتخاب و ارقام جداول پیوست انعطاف پذیر تلقی شود.


تعویض هوا

در بخشهای بستری داخلی/ جراجی به منظورهای زیر باید تعویض هوا پیش بینی شود:

تامین اکسیژن لازم برای تنفس بیماران و کارکنان
ایجاد جریان هوا و جلوگیری از راکد ماندن هوای تمام یا قسمتی از هوای فضاها ( راکد ماندن هوا٬ محیط مناسبی برای تکثیر و انتشار عفونت است).
تخلیه هوای آلوده و بویناک از فضاهای درمانی
ارقام مبنا برای فضاهای مختلف این بخشها در جداول آمده است. به منظور تامین اکسیژن لازم برای تنفس بیماران و کارکنان ورود هوای بیرون ( خارج از ساختمان) به مقدار حداقل مورد نیاز در همه اقلیمها ضروری است.تعویض هوا به این منظور ممکن است به طور طبیعی یا بطور مکانیکی صورت گیرد. ایجاد جریان هوا ممکن است با استفاده از تعویض هوای طبیعی یا مکانیکی باشد. روش تامین حداقل جریان هوا بر حسب نوع سیستم انتخابی برای اتاقهای بیمار خواب ممکن است متفاوت باشد زیرا از اقلیم محل ساختمان و نیز سطح بیمارستان ( ناحیه ای٬ منطقه ای٬ قطبی و یا کشوری) تبعیت می کند.هوای آلوده و بویناک باید از فضاهای داخلی بخشهای بستری به بیرون از ساختمان تخلیه شود.

نقاطی که در این بخشها به تخلیه هوا نیاز دارند:
سرویسهای بهداشتی
اتاق کار کثیف
پیش ورودی اتاق ایزوله
اتاق جمع آوری کثیف
تخلیه هوای ایزوله باید از تخلیه هوای آلوده فضاهای دیگر جدا و مستقل باشد.

مقدار تخلیه هوا از هر یک از فضاها باید با توجه به مقدار تعویض هوای توصیه شده برای آن تعیین شود.
در هر اتاق دریچه تخلیه هوا باید در آلوده ترین قسمت آن اتاق قرار گیرد و از دریچه ورود هوا فاصله داشته باشد.

 

فشارهای نسبی

منظور از کنترل فشارهای نسبی این است که فشار هوا در اتاقها و راهروها نسبت به هم تنظیم شود به طوری که در جریان هوا در فشارهای داخلی همواره از قسمتهای تمیز به قسمتهای کثیف باشد

تنظیم فشارهای نسبی هم در فضاهای داخلی یک بخش بستری نسبت به هم و هم در رابطه بین کل یک بخش بستری نسبت به فضاهای مجاور آن ( از جمله راهروها) باید رعایت شود.
در داخل یک اتاق هم جریان هوا بهتر است از سمت فضاهای تمیز به سمت فضاهای کثیف باشد.
ارقام مبنا برای فشارهای نسبی فضاهای مختلف بخش های بستری در جدول ۱ پیوست آمده است.
کنترل و تنظیم فشارهای نسبی در این بخشها اهداف زیر را در نظر دارد:

حفاظت فضاهای تمیز در برابر ورود هوای آلوده( از جمله عفونی)
هدایت هوای آلوده ( یا عفونی) به سمت فضاهای کثیف
در بخشهای بستری فشار هوای فضاهای زیر باید نسبت به فضاهای مجاور مثبت باشد:

اتاقهای بیمار خواب
اتاق ایزوله
ایستگاه پرستاری
اتاق دارو و کار تمیز
اتاق معاینه و درمان
آبدارخانه و توزیع خوراک
انبار رخت تمیز
در بخشهای بستری فشار هوای فضاهای زیر باید نسبت به فضاهای مجاور منفی باشد:

سرویسهای بهداشتی
اتاق کار کثیف
اتاق نظافت بخش
اتاق جمع آوری کثیف

وسایل تصفیه هوا

مناسبترین وسیله تصفیه هوا نصب فیلتر در مسیر جریان هوا است
انواع فیلترها بر حسب درجه بزرگی ذرات و درصد مقدار حذف ذرات طبقه بندی شده است و در هر مورد با توجه به نیاز تصفیه هوا لازم است فیلتر مناسب انتخاب شود
فیلترهایی که در مسیر جریان هوا قرار می گیرند بر حسب نیاز ممکن است در یک یا دو یا سه بستر انتخاب شوند.
در بخشهای بستری فضاهایی که لازم است در برابر آلودگی ( یا احتمالا عفونت) هوا حفاظت شوند عبارتند از:

اتاق معاینه و درمان
اتاق دارو و کار تمیز
اتاق ایزوله
در بخشهای بستری در حالتی که بیمار عفونی باشد به منظور حفاظت از آلودگی محیط بیمارستان تخلیه هوای اتاق ایزوله لازم است با نصب فیلترهای ضد باکتری باشد.