آیس بانک (Ice bank)
آیس بانک (Ice bank)یا به عبارتی سیستم ذخیره سازی انرژی برودتیِ یخ، مکانیزمی است نسبتاً جدید به منظور بهینه سازی مصرف انرژی که در تهویه مطبوع و برودت صنعتی، در کنار چیلر تراکمی به منظور کاهش مصرف برق مورد بهره برداری قرار می گیرد. همچنین این سیستم، مشخصاً در صنایع غذایی بخصوص صنعت لبنیات نیز بسیار پرکاربرد بوده و در فرایند های مختلفِ تولید محصولات لبنی مورد استفاده قرار می گیرد.
توجه داشته باشید که آیس بانک یک روش ذخیره سازی انرژی گرمایی (Thermal Energy Storage = TES) در دمای پایین می باشد. ممکن است این موضوع کمی در ابتدا عجیب به نظر برسد که چطور یک مکانیزم تولید سرما، نوعی سیستم ذخیره سازی گرما محسوب می شود؟ اما دلیل این موضوع ساده است. سرما مفهوم فیزیکی ندارد و در واقع نبود یا کاهش انرژِی گرمایی سبب کاهش دما و ایجاد سرما می شود. به همین دلیل آیس بانک یک نوع سیستم ذخیره سازی گرما در دمای پایین به حساب می آید. به عبارت دیگر، تولید یخ در آیس بانک نتیجه و محصول نبود گرماست و ما در این روش پس از تولید یخ (ذخیره گرما در دمای پایین) سعی داریم از انرژی برودتی آن در زمان دیگری استفاده کنیم.
در تهویه مطبوع و برودت صنعتی یکی از چالش های موجود، میزان مصرف برق چیلرهای تراکمی است، اعم از چیلر تراکمی هوا خنک، چیلر تراکمی آب خنک و یا حتی مینی چیلرها. کمپرسور موجود در سیکل تبرید تراکمیِ این دستگاه ها، بیشترین سهم برق مصرفی را دارد.
از طرفی چون کاربرد چیلرها در سرمایش واحدهای مسکونی، تجاری، اداری و حتی برودت صنعتی مدام رو به افزایش بوده و استفاده از آنها بسیار رایج شده است، بکارگیریِ آیس بانک ها (بخصوص در پروژه های بزرگ) نیز روز به روز در حال توسعه می باشد. بعلاوه افزایش هزینه و تعرفۀ انرژی ها از جمله انرژی الکتریسیته (برق) سبب گسترش بیشتر استفاده از آیس بانک ها شده است. آیس بانک در تهویه مطبوع با عنوان سیستم ذخیره سازی یخ (Ice storage system) نیز شناخته می شود.
در ساعت هایی از طول روز که مصرف برق بالاست و تعرفۀ قیمت آن نیز بمراتب بیشتر است، سعی می کنیم به وسیله آیس بانک فرآیند سرمایش (جذب بار برودتی) را به طور کامل یا جزئی انجام داده و از طرفی در ساعت هایی که مصرف و هزینۀ برق پایین است (فاصلۀ شب تا صبح)، از چیلر برای تولید یخ استفاده کنیم. این روش در روزهای گرم سال مانند فصل بهار و به ویژه فصل تابستان به خوبی باعث کاهش هزینه های مصرف برق خواهد شد.
آیس بانک گلیکولی
در سیستم های تهویه مطبوع، آیس بانک گلیکولی (Glycol-Based) بسیار رایج است. گلیکول در واقع یک نوع ترکیب از خانواده الکل است و به همین دلیل در ساخت ضد یخ های صنعتی بسیار پر کاربرد می باشد. زمانی که قرار است آب را به یخ تبدیل کنیم به مایعی نیاز داریم که قاعدتاً دمای انجماد آن کمتر از دمای انجماد آب یعنی صفر درجۀ سانتی گراد (در فشار 1Bar) باشد.
اجزا و ساختار آیس بانک
آیس بانک ها شامل اجزا و ساختار پیچیده ای نیستند و مهم ترین قسمت تشکیل دهندۀ آن همان مخازن ذخیره یخ و کویل برودتیِ موجود در این مخازن می باشد. البته تعدادی شیر کنترلی نیز در مدار دستگاه نصب می شوند. ممکن است با توجه به نوع سیستم و فرآیندی که قصد داریم در کنار آن ها از مخزن یخ استفاده کنیم، یک سری قطعات جانبی اضافه یا حذف شوند، اما مخزن و کویل یا همان مبدل جرارتی موجود در مخزن دو مؤلفۀ اصلی آیس بانک ها به حساب می آیند.